سوالات متداول سامانه مودیان و مالیات بر ارزش افزوده + پاسخ
آیا با سامانه مودیان و مالیات بر ارزش افزوده چالش دارید؟ در این صفحه سوالات جامع سامانه مودیان، به سؤالات رایج کار با سامانه مودیان پاسخ میدهیم – از ثبت‌نام در سامانه مودیان و صدور فاکتور الکترونیکی تا مدیریت جدول پرداخت نسیه و تاثیر بر اظهارنامه ارزش افزوده فصلی. مودیان عزیز، برای یک حسابدار، مدیریت جریان صورتحساب‌ها در کارپوشه سامانه مودیان برای اطمینان از صحت مالیات بر ارزش افزوده (VAT) و جلوگیری از جریمه‌ها حیاتی است. سوالات متداول مالیات ارزش افزوده خود را در همین صفحه قرار دهید ما به زودی به آن پاسخ میدهیم.
سوالات مرتبط با وضعیت صورت حساب در سامانه مودیان
تصور کنید فاکتوری صادر کرده‌اید و در کارپوشه مودیان (my.tax.gov.ir) ظاهر شده – این وضعیت یعنی صورتحساب در انتظار تایید یا رد خریدار است. طبق قوانین سامانه مودیان ۱۴۰۴، خریدار ۳۰ روز فرصت دارد تا واکنش نشان دهد. اگر واکنشی نباشد، سیستم خودکار وارد مرحله بعدی می‌شود
وقتی خریدار دکمه "تایید" را بزند، صورتحساب از "در انتظار" به تایید شده تغییر می‌کند – یعنی معامله رسمی و معتبر است. در نرم‌افزار حسابداری، این را به عنوان درآمد قطعی ثبت کنید.
رد شدن یعنی خریدار در مهلت ۳۰ روزه، با ذکر دلیل (مثل مبلغ غلط یا کالا نامنطبق)، فاکتور را رد کرده
خریدار هیچ واکنشی نشان نداده؛ وضعیت تایید سیستمی در کارپوشه مودیان بعد از ۳۰ روز چه معنایی دارد. اگر ۳۰ روز بگذرد بدون واکنش، سیستم خودکار تایید سیستمی می‌کند – انگار خریدار قبول کرده!
برای فاکتورهای نوع ۲ و ۳ (مصرف‌کننده نهایی بدون کارپوشه)، سیستم مستقیماً عدم نیاز به واکنش می‌گذارد – نیازی به تایید نیست
اگر کارپوشه خریدار غیرمجاز (موقت یا دائم) باشد و ۳۰ روز بگذرد، سیستم عدم امکان واکنش می‌گذارد – واکنش ممکن نیست
وقتی فاکتور ارجاعی (اصلاحی منفی) صادر شود، اصلی ابطال شده تلقی می‌شود – معامله باطل است. تاثیر؟ تعدیل کامل مالیات
-
صورتحساب‌هایی که برای خریدار در کارپوشه‌اش ثبت می‌شوند، باید ظرف مدت ۳۰ روز توسط خریدار تأیید یا رد شوند.
-
در صورت عدم واکنش (تأیید یا رد) در این مهلت، صورتحساب به‌صورت سیستمی تأیید شده تلقی می‌شود.
-
در صورت رد شدن صورتحساب توسط خریدار (مودی)، آن صورتحساب همچنان در حکم فروش برای فروشنده باقی می‌ماند. در این حالت، فروشنده باید برای اصلاح وضعیت، نسبت به ابطال یا صدور صورتحساب ارجاعی مناسب (مانند برگشت از فروش) اقدام کند.
نکته مهم حسابداری: در سامانه مودیان، طبق روال جدید، حتی با صدور صورتحساب برگشت از فروش، ممکن است سامانه در عمل فاکتور اصلی را ابطال کند و یک فاکتور فروش جدید با تعداد کالاهای باقی‌مانده و تاریخ جدید صادر کند. این روال برای همه مودیان یکسان است، اما ممکن است با سوابق حسابداری داخلی شما متفاوت باشد و باید با طرف مقابل هماهنگ باشید.
سوالات مرتبط با مهلت ارسال صورت حساب اصلی، ارجاعی، اصلاحی، ابطالی در سامانه مودیان
مهلت ارسال صورتحساب‌های الکترونیکی به سامانه مودیان از زمان صدور، در اطلاعیه‌های اخیر سازمان امور مالیاتی دستخوش تغییراتی شده است:
-
آخرین مهلت اعلام شده (از ۱۵ آبان ۱۴۰۳): بر اساس برخی اطلاعیه‌ها، ۱۲ روز پس از تاریخ صدور هر صورتحساب، حداکثر زمان مجاز برای ارسال و ثبت آن در سامانه مودیان تعیین شده است. (طبق اعلامی که اجرای آن از ۱۵ آبان ۱۴۰۳ می‌باشد)
-
مهلت قانونی قبلی: در مقاطعی، این مهلت ۲۱ روز بوده و طبق دستورالعمل صدور صورتحساب الکترونیکی، مهلت قانونی اولیه ۷ روز در نظر گرفته شده بود که با توجه به شرایط، برای تسهیل امور، تمدید یا تغییر می‌یافت.
در خصوص صورتحساب‌های ارجاعی (اصلاحی، ابطالی و برگشت از فروش) قوانین کمی متفاوت است:
-
مهلت صدور کلی: به طور کلی، مهلت زمانی مشخصی برای صدور و ثبت صورتحساب‌های اصلاحی، برگشت از فروش یا ابطالی در سامانه مودیان وجود ندارد و مودیان می‌توانند مطابق با قواعد و دستورالعمل‌های مربوطه اقدام کنند.
-
قاعده زمانی:
-
تاریخ صدور: تاریخ و زمان صدور صورتحساب‌های ارجاعی (اصلاحی، ابطالی و برگشت از فروش) باید بعد از تاریخ و زمان صدور صورتحساب اصلی باشد.
-
اثر مالیاتی: هرچند مهلت صدور مشخصی وجود ندارد، اما آثار مالیاتی این صورتحساب‌ها در زمان ثبت در سامانه مودیان لحاظ می‌شود (مثلاً اگر ابطال مربوط به زمستان باشد ولی در بهار ثبت شود، آثار مالیاتی آن در دوره بهار محاسبه خواهد شد).
-
-
نکته درباره ابطال: اگرچه محدودیت زمانی مشخصی برای ابطال وجود ندارد، اما در عمل برخی منابع به محدودیت زمانی (مثلاً ۲۱ روز از تاریخ صدور صورتحساب اصلی) اشاره می‌کنند تا اثر آن در دوره مالیاتی قبل از ارسال اظهارنامه لحاظ شود.
مهلت قانونی برای ارسال کلیه الگوهای صورتحساب (شامل صورتحساب‌های اصلی و ارجاعی مانند اصلاحی، ابطالی و برگشت از فروش) ۲۱ روز پس از تاریخ صدور صورتحساب است. (این مهلت بر اساس آخرین بخشنامه‌ها ممکن است تغییر کند، اما معیار فعلی ۱۲ روز است).
سوالات متداول و کلیدی سامانه مودیان ، سوالات رایج سامانه مودیان
طبق قانون، کلیه صاحبان مشاغل صنفی و غیرصنفی و تمامی اشخاص حقوقی (موضوع فصول ۴ و ۵ باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم) مشمول اجرای این قانون هستند. در واقع، اکثر شرکت‌ها و کسب‌وکارهایی که فعال هستند، باید در این سامانه عضو شده و تکالیف خود را انجام دهند.
تاریخ مشمولیت، تاریخی است که مودی از آن زمان ملزم به صدور و ارسال صورتحساب‌های الکترونیکی به سامانه مودیان می‌شود.
-
برای مودیانی که در حال فعالیت بوده‌اند، از تاریخ فراخوان سازمان امور مالیاتی است.
-
برای مودیانی که بعد از تاریخ فراخوان فعالیت خود را شروع کرده‌اند، از تاریخ شروع فعالیت رسمی آنها خواهد بود.
صورتحساب‌های الکترونیکی سه نوع اصلی دارند:
-
نوع اول: صورتحساب کامل با شناسه یکتای مالیاتی و جزئیات هویتی کامل خریدار (برای معاملات B2B یا فروش به مودیان). خریدار می‌تواند از اعتبار مالیاتی آن استفاده کند.
-
نوع دوم: صورتحساب کامل با شناسه یکتای مالیاتی، اما بدون اطلاعات هویتی خریدار (برای معاملات B2C یا فروش به مصرف‌کننده نهایی).
-
نوع سوم: رسید دستگاه کارتخوان بانکی (پوز) یا درگاه پرداخت الکترونیکی که دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی است و به منزله صورتحساب فروش پذیرفته می‌شود.
خیر. صورتحساب‌های خرید و فروش که در سامانه مودیان ثبت و تأیید می‌شوند، نیاز به ارسال مجدد در سامانه معاملات فصلی ندارند. در واقع، سامانه مودیان به مرور زمان جایگزین لیست معاملات فصلی خواهد شد و اطلاعات خرید و فروش از طریق صورتحساب‌های الکترونیکی مبنای کار سازمان مالیاتی قرار می‌گیرد.
بله. تمامی اشخاص حقوقی، حتی اگر در یک دوره فروش نداشته باشند و صرفاً خرید داشته باشند، مشمول ثبت نام در سامانه مودیان و انجام تکالیف قانونی خود (از جمله اخذ شناسه یکتای مالیاتی) هستند. این ثبت نام برای تسهیل فرآیند اعتبارگیری مالیاتی خریدهایشان ضروری است.
-
شناسه یکتای حافظه مالیاتی: یک شناسه بلند است که هنگام ثبت نام و فعال‌سازی هر حافظه مالیاتی (چه سخت‌افزاری و چه نرم‌افزاری) در کارپوشه مودیان به شما تخصیص داده می‌شود. این شناسه، معرف خود دستگاه یا نرم‌افزار ارسال کننده صورتحساب شما است.
-
شماره منحصر به فرد مالیاتی: یک کد ۲۲ کاراکتری است که به‌صورت منحصر به فرد توسط حافظه مالیاتی تولید شده و به هر صورتحساب الکترونیکی تخصیص داده می‌شود. این کد، سند مالیاتی خاص شما را در سامانه مودیان مشخص می‌کند.
-
خیر. برای ارسال صورتحساب، سه روش کلی وجود دارد:
-
توسط خود مودی: استفاده از نرم‌افزارهای واسط یا تولید فایل صورتحساب مطابق با استانداردها. (نیاز به اخذ گواهی امضای الکترونیک).
-
توسط شرکت‌های معتمد مالیاتی: سپردن فرآیند صدور و ارسال به شرکت‌های دارای مجوز از سازمان امور مالیاتی.
-
توسط سامانه‌های دولتی: استفاده از سامانه‌های دولتی در مواردی خاص (اغلب برای شرکت‌های کوچک یا اصناف).
-
-
-
عدم صدور صورتحساب الکترونیکی: جریمه‌ای معادل ۱۰٪ از مجموع فروش انجام‌شده بدون صدور صورتحساب، یا ۲۰ میلیون ریال (هر کدام که بیشتر باشد).
-
عدم اعلام شماره حساب یا حساب‌های تجاری: جریمه‌ای معادل ۲٪ از فروش انجام شده از طریق آن حساب‌ها.
-
عدم ثبت نام در سامانه مودیان یا عدم استفاده از حافظه مالیاتی و پایانه فروشگاهی.
-
جزئیات ثبت و واکنش به صورتحساب‌ها در سامانه مودیان
تکلیف اصلی فروشنده، ارسال سریع صورتحساب‌های فروش به سامانه است:
-
اخذ زیرساخت: ابتدا باید شناسه یکتای حافظه مالیاتی و گواهی امضای الکترونیکی (کلید عمومی و خصوصی) را از مراکز مجاز دریافت کنید.
-
انتخاب روش ارسال:
-
نرم‌افزار واسط/نرم‌افزار حسابداری: رایج‌ترین روش، استفاده از نرم‌افزار حسابداری متصل به سامانه مودیان یا نرم‌افزارهای واسط است. این نرم‌افزارها داده‌های فاکتور فروش را طبق استاندارد سازمان امور مالیاتی رمزنگاری و ارسال می‌کنند.
-
شرکت‌های معتمد: می‌توانید ارسال صورتحساب‌ها را به یک شرکت معتمد دارای مجوز بسپارید.
-
-
تولید و ارسال: نرم‌افزار، پس از صدور صورتحساب، آن را به همراه شماره منحصر به فرد مالیاتی ۲۲ رقمی تولید شده توسط حافظه مالیاتی شما، به سامانه مودیان ارسال می‌کند.
-
مشاهده در کارپوشه خریدار: پس از تأیید نهایی توسط سامانه، صورتحساب در کارپوشه خریدار (اگر خریدار مودی باشد و صورتحساب نوع اول صادر شده باشد) قرار می‌گیرد.
نکته کلیدی: اگر صورتحساب نوع اول (فروش به مودی دیگر) باشد، حتماً باید شناسه ملی خریدار را به درستی در فاکتور وارد کنید.
به عنوان حسابدار خریدار، شما باید وضعیت صورتحساب‌های دریافتی را در کارپوشه خود بررسی کنید:
-
عدم مطابقت مبلغ، تعداد، یا نوع کالا/خدمت با فاکتور فیزیکی دریافتی.
-
عدم نیاز به استفاده از اعتبار مالیاتی برای دوره جاری.
-
-
حد مجاز فروش چیست؟ سازمان امور مالیاتی برای هر مودی یک حد مجاز فروش تعیین می‌کند که معمولاً برابر با سه برابر فروش ابرازی (مشمول و معاف) در دوره مشابه سال قبل است.
-
اهمیت: اگر جمع صورتحساب‌های صادر شده از این سقف فراتر رود، وضعیت صورتحساب‌های جدید در کارپوشه خریدار به حالت "عدول از حد مجاز" در می‌آید.
-
راهکار: در صورت عدول، اعتبار مالیاتی تا زمان افزایش حد مجاز توسط سازمان یا تأیید دستی توسط سازمان برای خریدار قابل استفاده نخواهد بود. مودی (فروشنده) باید برای افزایش حد مجاز خود درخواست دهد.
-
گواهی امضای الکترونیک (Digital Signature Certificate) که معمولاً به صورت فایل CSR یا توکن سخت‌افزاری دریافت می‌شود، در واقع هویت و اعتبار دیجیتالی مودی را برای امضای الکترونیکی صورتحساب‌ها تأیید می‌کند.
الف. پیش‌نیازها
قبل از شروع، مطمئن شوید موارد زیر را در اختیار دارید:
-
ثبت نام نهایی در نظام مالیاتی: (اخذ کد اقتصادی و پرونده مالیاتی فعال)
-
سیم‌کارت: به نام شخص حقیقی (مدیر عامل/نماینده شرکت در مورد اشخاص حقوقی).
-
مدارک شناسایی: اسکن کارت ملی و اطلاعات هویتی و ثبتی شرکت (برای حقوقی).
-
کد پستی و آدرس ایمیل فعال.
ب. مراحل اصلی دریافت از مرکز صدور گواهی (GICA)
اصلی‌ترین مرجع صدور گواهی، مرکز صدور گواهی الکترونیکی میانی عام (GICA) است.
ج. اتصال گواهی به سامانه مودیان
پس از دریافت گواهی (توکن یا فایل CSR) باید کلید عمومی خود را در کارپوشه سامانه مودیان بارگذاری کنید تا بتوانید شناسه یکتای حافظه مالیاتی خود را دریافت و صورتحساب‌ها را امضا کنید.
یکی از نکات مهم در سامانه مودیان این است که امکان ویرایش یا حذف صورتحساب اصلی پس از صدور و تأیید وجود ندارد. برای اصلاح یا برگشت کالا، باید صورتحساب جدیدی صادر کنید.
روال ثبت صورتحساب برگشت از فروش
اگر خریدار بخشی یا تمام کالاهای خریداری شده را عودت دهد: